ภาคเหนือนับว่ามีประวัติศาสตร์อันยาวนานมากนั่นทำให้ภาคเหนือมีเรื่องราว นิทาน วรรณกรรม ระดับท้องถิ่นอีกมากมาย อีกทั้งพวกเค้ายังมีวิธีการสร้างงานเขียน ฉันทลักษณ์งานเขียนที่ไม่เหมือนใครอีกด้วย ไหนจะภาษาเหนือที่ไพเราะนั่นอีกเรามาดูกันว่าวรรณกรรมท้องถิ่นภาคเหนือ มีลักษณะอย่างไรบ้าง
วรรณกรรมท้องถิ่นภาคเหนือ โดยสังเขป
โดยพื้นฐานวรรณกรรมท้องถิ่นของภาคเหนือ จะคล้ายกับภาคอีสานในหลายจุด อย่างเช่นการเชื่อในพุทธศาสนา ตรงนี้จะสะท้อนออกมาในเรื่องราวที่พูดถึงเหตุการณ์ทางพระพุทธศาสนา รวมถึงแปลงออกมาเป็นกิจกรรมประเพณีทางพุทธศาสนาอีกด้วยทางหนึ่ง สองวรรณกรรมทางภาคเหนือก็จะเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตทั่วไปของคนในภาคเหนือ เรื่องนี้จะสะท้อนออกมาถึงแนวคิด ปรัชญา ค่านิยม บรรทัดฐานในสังคมคนภาคเหนือยุคนั้นด้วย เช่นเดียวกันวรรณกรรมท้องถิ่นบางเรื่องก็สะท้อนออกมาในรูปของวัฒนธรรมประเพณีของภาคเหนือด้วยเช่นกัน
ฉันทลักษณ์ของงานประพันธ์
อย่างที่เกริ่นไปว่า จุดเด่นของวรรณกรรมทางภาคเหนืออย่างหนึ่งก็คือ ฉันทลักษณ์คำประพันธ์มีทั้งหมด 4 ประเภทคือ วรรณกรรมโคลง วรรณกรรมค่าวธรรม วรรณกรรมค่าวซอ และ วรรณกรรมเบ็ดเตล็ด แต่ละแบบก็แยกย่อยออกไปอีกอย่างเช่น วรรณกรรมโคลง(ภาษาท้องถิ่นอ่านว่า กะโลง) ก็จะมีโคลงสาม โคลงสอง โคลงสี่เป็นต้น วรรณกรรมค่าวธรรมจะประพันธ์งานออกมาคล้ายกับนิทานชาดก แต่งแบบร่ายยาว แทรกด้วยคำบาลี สันสกฤตลงไปด้วย ทำให้งานเขียนแบบนี้พระสงฆ์ท่านจะหยิบมาเทศน์ให้ญาติโยมฟังในวันพระด้วย
วรรณกรรมค่าวซอ อันนี้สรุปให้ง่ายก็คือนิทานพื้นบ้าน เรื่องราวเป็นความสนุกสนานระดับชาบ้าน มักจะหยิบมาเล่า มาเล่นมาร้องในงานพิธีสำคัญในหมู่บ้าน งานแต่งงาน งานบวช และวรรณกรรมเบ็ดเตล็ด จะเป็นงานเยนที่เอาไว้ใช้ร้อง รำทำเพลงกันเองระดับชาวบ้าน ไม่มีอะไรตายตัว เช่น คำอู้บ่าวสาว(คำที่เอาไว้เกี้ยวพาราสีระหว่างชายหญิง) เป็นต้น
ตัวอย่างวรรณกรรมท้องถิ่นภาคเหนือ
ภาคเหนือมีวรรณกรรมมากมายแต่ละเรื่องต่างก็มีคุณค่าในตัวเองอย่างมากมาย หากต้องการจะศึกษาจริงๆแนะนำว่าควรหาเรื่องเล่านี้มาอ่านได้แก่ นิราศหริภุญชัย ผลงานของนักกวีโบราณชาวเหนือเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับการเดินทางจากภาคเหนือไปยังที่หมาย ระหว่างทางจะมีการบรรยายสถานที่สำคัญต่างๆในยุคนั้นด้วย ลิลิตพระลอเรื่องราวความรักของพระลอกับพระเพื่อน พระแพง อ่านจบอาจจะเสียน้ำตาให้ได้แบบไม่รู้ตัว โคลงค่าวริร่ำถ้อยเมืองพิงค์ โคลงที่บอกเล่าเรื่องราวของเชียงใหม่ในยุคที่ต้องตกเป็นเมืองขึ้นของพม่า เรื่องนี้มีความสำคัญทั้งทางด้านภาษาและประวัติศาสตร์
นอกจากเรื่องราวเหล่านี้ ยังมีนิทานสอนใจอ่านสนุก ฟังสบายอีกหลายเรื่อง(อย่างเรื่อง ท้าวแสนปม)ที่สอนใจให้คนภาคเหนือกลายเป็นคนดี ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
Comments are closed.